Koolzuurgas

Konstantin Buteyko heeft 10 jaar lang een laboratorium gehad waar hij baanbrekend medische onderzoek kon doen. Hij ontdekte onder anderen dat koolzuurgas (CO2) geen afvalstof is, maar een belangrijke rol speelt bij een aantal processen in het lichaam. Door te veel te ademen (hyperventilatie) verlies je te veel van dit “levensgas”.

Dit zijn drie belangrijke gevolgen van te weinig CO₂ in het lichaam.

1. De lichaamscellen krijgen te weinig zuurstof

Wanneer de concentratie koolzuurgas in het bloed omhoog gaat, laat het hemoglobine het zuurstof dat het opgenomen heeft los. Het kan dan uit het bloed naar de cellen springen. Is er weinig CO₂ in het bloed (omdat je te sterk ademt) dan blijft veel zuurstof aan het hemoglobine plakken. Dit wordt het Bohr-effect genoemd - iets dat elke arts tijdens zijn of haar studie leert (en vervolgens meestal weer vergeet omdat ze er in de praktijk niets mee doen).

Het beroerde van hyperventilatie is dus dat wanneer we dieper ademen, er een tekort aan zuurstof in de cellen ontstaat.

2. De zuurgraad van bloed verandert

Het is essentieel dat de zuurgraad van het bloed constant blijft, zonder grote pieken en dalen. De pH (de manier waarop zuurgraad wordt weergegeven) van het bloed moet ongeveer 7,4 zijn . Daalt het beneden de 6,8 dan ga je dood. Stijgt het boven de 7,8 dan ga je ook dood. Er is dus niet veel "speelruimte".

Koolzuurgas is een licht zuur gas. Neemt de hoeveelheid CO₂ in het bloed af, dan wordt het bloed meer basisch (de tegenhanger van zuur).

Het lichaam zal dit proberen dit tegen te gaan (het wil liever niet dood).

Allereerst kan het basen uit het bloed weghalen. Zo is het bloed rijk aan bicarbonaten (CO₃-: dat minnetje betekent dat ze basisch zijn). De nieren kunnen bicarbonaten uit het bloed wegfilteren (we plassen ze dan uit). Daarbij nemen die bicarbonaten vaak positief geladen ionen mee, zoals natrium (Na+), magnesium (Mg+), calcium (Ca+) en kalium (K+). Dat plassen we bijvoorbeeld uit als natriumbicarbonaat (NaHCO3) of kaliumbicarbonaat (KHCO3). Dat is beroerd. Zo is magnesium o.a. belangrijk voor het optimaal functioneren van het zenuwstelsel. Het gevolg kan zijn dat mensen die te veel ademen sneller gestrest raken.

Vervolgens, wanneer deze truc niet voldoende werkt, kan het lichaam zuren gaan maken en die in het bloed brengen. Zo kunnen je spieren melkzuur maken en dit afgeven aan het bloed. Dat voel je in je spieren als vermoeidheid en verkramping (zoals sporters wel weten). Het is dan ook geen wonder dat mensen die te veel ademen, vaak last hebben van vermoeidheid en verkrampte spieren. Zelfs als ze relatief weinig actief zijn.

3. Glad spierweefsel verkrampt

Rondom bijna alle holtes in het lichaam (zoals slagaders, darmen, urineblaas en luchtwegen) zit glad spierweefsel. Dit is een type spier waarover je geen controle hebt. Wel reageert het op allerlei prikkels uit de directe omgeving. Zo verkrampt het wanneer de concentratie koolzuurgas daalt. Dat kan veel ongemak geven. 

Een paar voorbeelden zijn (er zijn er veel meer):

• Wanneer glad spierweefsel rondom de aderen verkrampt, gaat de bloeddruk en/of hartslag omhoog.
• Wanneer glad spierweefsel rondom de haarvaten in de huid verkrampt, kan het bloed niet meer goed doorstromen. De huid wordt koud (en vaak bleek). Koude handen en voeten zijn vaak een eerste gevolg hiervan.
• Wanneer het glad spierweefsel rondom de luchtwegen verkrampt wordt je benauwd: astma (zie tekening).
• Het meeste glad spierweefsel zit rondom de darmen. Wanneer het verkrampt kan je opstopping of diarree krijgen.

Tenslotte

Koolzuurgas (CO₂) speelt in ons lichaam dus een zeer belangrijke rol. We moeten het niet te snel kwijtraken aan de buitenlucht.

In de buitenlucht zit erg weinig CO₂: maar 0,04 % van de buitenlucht is koolzuurgas. De concentratie in de longen is veel hoger: ongeveer 6 % (dat is 200 x zo veel).

Vroeger was de concentratie koolzuurgas in de buitenlucht nog iets lager (0,03%). Er zit nu dus ongeveer 30% meer CO₂ in de atmosfeer dan vroeger, wat beroerd is omdat koolzuurgas een broeikasgas is: het zorgt voor de verdere opwarming van aarde.

Dus leer rustiger te ademen, hou het koolzuurgas binnen, en je helpt niet alleen jezelf, maar ook de planeet.